နိဒါန္း (Preamble)
စာခ်ဳပ္ဝင္ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ သေဘၤာအမည္ႏွင့္အခ်က္အလက္မ်ား၊ ပင္လယ္ဒဏ္ခံနိုင္စြမ္းရွိေၾကာင္းအာမခံခ်က္၊ လက္ရွိ သေဘၤာတည္ေနရာ၊ ကုန္တင္ရန္ အဆင္သင့္ျဖစ္မည့္ ခန႔္မွန္းရက္၊ ကုန္တင္ဆိပ္ကမ္း သို႔မဟုတ္ တံတားသည္ ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းေၾကာင္းေဖာ္ျပခ်က္၊ ကုန္တင္ဆိပ္ကမ္းသို႔ လာေရာက္ရန္ တာဝန္၊ တင္ေဆာင္မည့္ကုန္ပစၥည္းပမာဏႏွင့္ အမ်ိဳးအစား၊ ကုန္ခ်ဆိပ္ကမ္းသို႔သြားေရာက္ရန္တာဝန္ႏွင့္ ကုန္ခ်ဆိပ္ကမ္း ေဖာ္ျပခ်က္၊ ကုန္ပစၥည္းထုတ္ေပးရန္တာဝန္ တို႔ပါတယ္။
● သေဘၤာပိုင္ရွင္၏ တာဝန္ Owners’ Responsibility
ကုန္ပစၥည္းပ်က္စီးေပ်ာက္ဆုံးမႈမ်ားႏွင့္ ကုန္ထုတ္ေပးရာတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန႔္ၾကာျခင္းတို႔အတြက္ သေဘၤာပိုင္ရွင္၏ တာဝန္ႏွင့္ ကင္းလြတ္ခြင့္မ်ား
● လမ္းေၾကာင္းမွ ေသြဖီျခင္း Deviation
ဆိပ္ကမ္းတစ္ခုထက္မက သြားေရာက္ရမည့္ခရီးစဥ္တြင္ ဆိပ္ကမ္းမ်ားသို႔ အဆင္ေျပသလို သြားေရာက္နိုင္ခြင့္၊ အျခားသေဘၤာမ်ားကို အကူအညီေပးနိုင္ခြင့္၊ သေဘၤာေပၚရွိလူမ်ားႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းေရးအတြက္ မူလသတ္မွတ္ထားသည့္ လမ္းေၾကာင္းမွ ေသြဖီသြားလာခြင့္
● ကုန္တင္ေဆာင္ခ Freight
ကုန္တင္ေဆာင္ခႏွုန္းထားႏွင့္ စုစုေပါင္းက်သင့္ေငြ
● ကုန္တင္ကုန္ခ်စရိတ္မ်ား Cargo Handling Cost
ကုန္တင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ကုန္ခ်ျခင္းအတြက္ တာဝန္ (သေဘၤာပိုင္ရွင္ သို႔မဟုတ္ ငွားရမ္းသူ)(မည္သူမွ ကုန္က်စရိတ္က်ခံမည္)
● ကုန္တင္ကုန္ခ်လုပ္ငန္းအတြက္ ခြင့္ျပဳခ်ိန္ Laytime
ကုန္တင္ကုန္ခ်အတြက္ ခြင့္ျပဳသည့္ အခ်ိန္ကာလ၊ စတင္သတ္မွတ္ျခင္း၊ ကုန္တင္ရန္ သို႔မဟုတ္ ကုန္ခ်ရန္ အေၾကာင္းၾကားစာ (Notice of Readiness) ေပးပို႔မည့္ ပုံစံႏွင့္ အခ်ိန္
● ေႏွာင့္ေႏွးေၾကး Demurrage
ကုန္ဆုံးသြားၿပီးေနာက္ ကုန္တင္ကုန္ခ်မၿပီးဆုံးေသးပါက ၾကန႔္ၾကာသည့္ကာလအတြက္ ေကာက္ခံမည့္ ေႏွာင့္ေႏွးေၾကး
● ကုန္ပစၥည္းကို လက္ဝယ္ထားပိုင္ခြင့္ Lien
ကုန္ခ်ဆိပ္ကမ္းတြင္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေႏွာင့္ေႏွးမွုမ်ားေၾကာင့္ ကုန္က်စရိတ္ျဖစ္ေပၚလာပါက သေဘၤာငွားရမ္းသူတြင္ တာဝန္ရွိသျဖင့္ ထိုကုန္က်စရိတ္မ်ားကို မရမီ ကုန္ပစၥည္းကို အာမခံအျဖစ္ လက္ဝယ္ ထိန္းသိမ္းထားပိုင္ခြင့္
● ကုန္တင္တန္ဆာ Bills of Lading
သေဘၤာမာလိန္မွူးမွ ကုန္တင္တန္ဆာတြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးေပးရန္ တာဝန္
● သေဘၤာေရာက္ရွိရမည့္ေန႔ရက္ႏွင့္ စာခ်ဳပ္ပယ္ဖ်က္ျခင္း Lay day and cancelling
သေဘၤာေရာက္ရွိရမည့္ေန႔ရက္၊ စာခ်ဳပ္ပယ္ဖ်က္နိုင္သည့္ ေန႔ရက္၊ သေဘၤာငွားရမ္းသူအေနျဖင့္ စာခ်ဳပ္ကို ပယ္ဖ်က္နိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ား၊
● General Average
သေဘၤာေပၚရွိ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား သို႔မဟုတ္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ေဘးအႏၲရာယ္ မရွိေစရန္ အတြက္ သေဘၤာေပၚရွိ ကုန္ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ကို စြန႔္ပစ္ရျခင္းအတြက္ နစ္နာဆုံးရွုံးမွုကို အျခားကုန္ပိုင္ရွင္မ်ားက အခ်ိဳးက် ထည့္ဝင္ေငြ
● သေဘၤာကိုယ္စားလွယ္ Agency
ကုန္တင္ဆိပ္ကမ္း သို႔မဟုတ္ ကုန္ခ်ဆိပ္ကမ္းတြင္ သေဘၤာကိုယ္စားလွယ္ ခန႔္အပ္ရန္တာဝန္
● ပြဲစားခ Brokerage
ေပးေခ်ရမည့္ ပြဲစားခႏွင့္ မည္သူက ေပးေခ်ရမည္
● သပိတ္ေမွာက္မႈမ်ား Strikes
သေဘၤာပိုင္ရွင္၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ျခင္း မျပဳနိုင္သည့္ သပိတ္ေမွာက္မွုမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ေဖာ္ျပခ်က္
● စစ္ပြဲအႏၲရာယ္
သေဘၤာပိုင္ရွင္သည္ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားေနသည့္အခ်ိန္တြင္ စာခ်ဳပ္ကို ပယ္ဖ်က္နိုင္ခြင့္၊ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ ကုန္တင္/ခ်လုပ္ငန္း မၿပီးဆုံးေသးေသာ္လည္း သေဘၤာမာလိန္မွူးသည္ ဆိပ္ကမ္းမွ ထြက္ခြာပိုင္ခြင့္
● Ice
ဆိပ္ကမ္းနယ္နမိတ္ေရျပင္တြင္ ေရခဲေနျခင္းေၾကာင့္ သေဘၤာပိတ္ဆို႔ျခင္း သို႔မဟုတ္ ဆက္လက္သြားလာျခင္း မျပဳနိုင္သည့္ အေနအထားတြင္ သေဘၤာမာလိန္မွူးမွ လြတ္လပ္စြာ ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္
● Clause Paramount
ကုန္တင္တန္ဆာထုတ္ေပးသည့္ကိစၥတြင္ Bill of Lading တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ခြင့္ (အေမရိကန္နိုင္ငံ၏ ပင္လယ္ေရေၾကာင္းျဖင့္ ကုန္စည္ပို႔ေဆာင္ျခင္း ဆိုင္ရာ ဥပေဒမွာ Hague Rule သို႔မဟုတ္ Hague-Visby Rule သို႔မဟုတ္ Hamburg Rule စသည့္ International Convention ကို ျပည္တြင္း ဥပေဒအျဖစ္ ျပဌာန္းထားျခင္း မဟုတ္ပဲ ဆႏၵရွိသလို ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ျပဌာန္းထားျခင္းေၾကာင့္ ဤစည္းကမ္းခ်က္ကို ထည့္သြင္းထားျခင္း ျဖစ္တယ္။)
● New Jason Clause
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ဥပေဒအရ သေဘၤာကိုင္တြယ္ေမာင္းႏွင္မွု အမွားအယြင္းေၾကာင့္ သေဘၤာေပၚရွိ ကုန္ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ကို စြန႔္ပစ္ရပါက သေဘၤာတြင္သာ တာဝန္ရွိၿပီး General Average အျဖစ္သတ္မွတ္ ေတာင္းခံ၍ မရပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ သေဘၤာပိုင္ရွင္မွ အထက္ပါ ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးတြင္ General Average အျဖစ္သတ္မွတ္၍ အျခားကုန္ပစၥည္းပိုင္ရွင္မ်ားက ခြဲေဝက်ခံေစရန္အတြက္ ထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္တယ္။
● ဥပေဒႏွင့္ အႏုညာတနည္းလမ္း Law and Arbitration
အျငင္းပြားမႈ ျဖစ္ေပၚလာပါက ေျဖရွင္းရန္အတြက္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ နယ္ပယ္ (Jurisdiction) (မည့္သည့္နိုင္ငံ၏ တရား႐ုံးတြင္ ေျဖရွင္းမည္) ႏွင့္ ခုံသမာဓိ လူႀကီးမ်ား ခန႔္အပ္ျခင္း (appointment of arbitrators)
● Rider clauses
သေဘၤာပိုင္ရွင္ႏွင့္ သေဘၤာငွားရမ္းသူတို႔မွ ညႇိႏွိုင္းသေဘာတူညီ ထားသည့္ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို ထပ္မံထည့္သြင္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘၤာငွားရမ္းစာခ်ဳပ္တြင္ အသင့္သုံးပုံစံမ်ားရွိေနၿပီး ထိုပုံစံမ်ားမွာ ေျပာင္းလဲေနေသာ အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းမရွိသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ ထပ္မံျဖည့္စြက္ခ်က္အျဖစ္ ထည့္သြင္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ Rider clause သည္ ပုံစံတြင္ ပုံႏွိပ္ေဖာ္ျပထားသည့္ အျခား clause မ်ားႏွင့္ ကြဲလြဲခ်က္ရွိေနပါက Rider clause က လႊမ္းမိုးမႈ အေၾကာင္းမွာ Rider clause သည္ စာခ်ဳပ္ဝင္မ်ားမွ ညႇိႏွိုင္းသေဘာတူညီခ်က္ရရွိၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ ၎တို႔၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ထင္ဟပ္ ေပၚလြင္ေနျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။
Source : Aung Win
ReadMore : သေဘၤာခ်င္းတိုက္မိမႈ႕ေၾကာင့္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရန္တာဝန္
