ခရီးစဥ္ျဖင့္ သေဘၤာငွါးစာခ်ဳပ္ အရ၊ သေဘၤာပိုင္႐ွင္ (သို႔) သယ္ေဆာင္သူသည္ကုန္စည္သယ္ေဆာင္ေပးရန္တာဝန္ကို ထိုက္သင့္ေသာ အခ်ိန္အတြင္းၿပီးစီးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ပးရပါမည္။ စာခ်ဳပ္တြင္အခ်ိန္ကာလက္ု သတ္မွတ္ ေဖာ္ျပထားျခင္း မ႐ွိလည္း ၊ ထိုက္သင့္ေသာ အခ်ိန္အတြင္း သေဘၤာသည္ ကုန္တင္ျခင္း၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးျခင္း၊ ကုန္ခ်ျခင္းတို႔ကို ၿပီးစီးေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ သြယ္ဝိုက္တာဝန္ (implied undertaking) ႐ွိပါသည္။
အခ်ိန္ျဖင့္ငွါးေသာ သေဘၤာ ငွါးစာခ်ဳပ္တြင္လည္း အလားတူပင္ မာလိန္မႈး အေနျဖင့္ သေဘၤာ ငွါးရမ္းသူက ေစလြတ္ေသာ ခရီးစဥ္မ်ားကို အတတ္ႏိုင္ဆံုးေမာင္းႏွင္ပို႔ေဆာင္ (utmost dispatch )ေပးလိမ့္မည္ဟု ေမ်ွာ္လင့္ထားၾကပါသည္။(Baltime Charter party, clause 9 )။ထိုကဲ့သို႔ ထိုက္သင့္ေသာ အခ်ိန္ကာလအတြင္းၿပီးစီးေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္တာဝန္မွာ၊ သေဘၤာ ငွါးစာခ်ဳပ္မ်ားတြင္သာမကဘဲ၊ အျခားေသာသေဘာတူ ပဋိညာဥ္ အားလံုးတြင္ပါ အလားတူ ျဖစ္ပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ ၾကန္႔ုကာေႏွာ့္ေႏွးမူ သည္၊ ေ႐ွာင္လြဲ၍မရႏိုင္ဘဲ၊ မိမိအေနျဖင့္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ျခင္း မ႐ွိေသာ အေၾကာင္း တရားမ်ားေၾကာင့္ ၾကန္႔ၾကာျခင္းျဖစ္ပါက၊ တာဝန္ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းမျဖစ္ပါ။
စာခ်ဳပ္ပါ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကိုခ်ိဳးေဖာက္ပါက၊ စည္းကမ္း ခ်က္အဆင့္အတန္း အလိုက္ခ်ိဳးေဖာက္သူအေနျဖင့္၊ တစ္ဖက္နစ္နာသူက စာခ်ဳပ္ကိုဖ်က္သိမ္း၍ ေလ်ာ္ေၾကး ေတာင္းျခင္း၊ နစ္နာေၾကး ေတာင္းဆိုျခင္းမ်ားကို ခံရပါမည္၊ စာခ်ဳပ္ ပါ စည္းကမ္းခ်က္ အဆင့္အတန္းကို( ၃) မ်ိဳးခြဲျခားထားပါသည္။ Condition ၊ Warranty ႏွင့္ Innominate terms တို႔ ျဖစ္ပါသည္။
(၁) Conditions:- သတ္မွတ္ခ်က္ (condition)ဟူသည္ပဋိညာဥ္၏ အဓိကကိစၥအတြက္ အေရးႀကီးေသာစာခ်ဳပ္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ဤစည္းကမ္းမ်ိဳးကိုခ်ိဳးေဖာက္ပါက ၊ တစ္ဖက္နစ္နာသူက စာခ်ဳပ္ကိုျငင္းပယ္ဖ်က္သိမ္း ႏိုင္ၿပီး ၊ ေလ်ာ္ေၾကး ေတာင္းႏိုင္ပါသည္။ conditions တြင္ အက်ံဳး၀င္ ေသာစည္းကမ္းခ်က္ နမူနာ အခ်ိဳ႕ မွာ-
(က) သေဘၤာ ကိုလမ္းေၾကာင္းေသြဖီ၍ ေမာင္းႏွင္ျခင္း (Deviation)
(ခ) သတ္မွတ္ရက္ ေနာက္ဆုံး ေန႔အထိ ကုန္တင္ရန္ ဆိပ္ကမ္း သို႔မေရာက္ျခင္း၊ (Laydays)
(ဂ) အႏၲာရယ္ ႐ွိေသာ ( သို႔ ) တရားမဝင္ေသာ ကုန္ပစၥည္း တင္ေဆာင္ျခင္း၊
(၂) Warranty - အာမခံခ်က္ (warranty)ဟူသည္ပဋိညာဥ္၏အဓိကကိစၥႏွင့္သြယ္ဝိုက္၍ ဆက္စပ္လက္႐ွိအေသးအမႊားစာခ်ဳပ္ စည္းကမ္း မ်ားျဖစ္ၿပီး ၊ ဤစည္းကမ္းမ်ိဳးကိုခ်ိဳးေဖာက္ပါက၊ နစ္နာသူအေနျဖင့္ တစ္ဖက္သတ္ စာခ်ဳပ္ကိုျငင္းပယ္ ဖ်က္သိမ္း၍ မရဘဲ ၊ နစ္နာေၾကး (damage) သာေတာင္းယူႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေရေၾကာင္း အာမခံတြင္မူ Warranty ကိုအေရးႀကီးေသာစည္းကမ္း သတ္မွတ္ခ်က္condition အျဖစ္မွတ္ယူပါမည္။
(၃) Innominate or intermediate term ဆိုသည္မွာ condition လား Warranty လားဆိုတာ တိတိက်က် သတ္မွတ္ ၍မရဘဲ စည္းကမ္း ခ်ိဳးေဖာက္မႈေၾကာင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈသည္ တစ္ဖက္ခ်ိဳူးေဖာက္ခံရသူအေပၚ ဘယ္ေလာက္ ဆံုးရွဳံး နစ္နာ ျဖစ္ေစ သလဲဆိုတာအေပၚမူတည္၍ ဆံုးျဖတ္ရေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ Innominate term ကိုခ်ိဳးေဖာက္သျဖင့္ တစ္ဖက္နစ္နာသူ အေနျဖင့္ ဘယ္ေလာက္ ဆံုးရွဳံး နစ္နာ သလဲေပၚမူတည္ပါတယ္။ ခ်ိဳးေဖာက္ ခံရသူအေနျဖင့္ စာခ်ဳပ္ အရ ရ႐ွိရန္ ေမ်ွာ္မွန္းထားသည့္ အက်ိဳးအျမတ္ အခြင့္အလမ္း ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား လက္လြတ္ ဆံုးရွဳံး ပါက ၊ Condition ဟုသတ္မွတ္ၿပီး၊စာခ်ဳပ္ကိုျငင္းပယ္ကာ ေလ်ာ္ေၾကး ေတာင္းဆိုႏိုင္ပါသည္။ ခ်ဳိးေဖာက္ခံရသူ၏ ဆံုးရွဳံး မူသည္ နစ္နာေၾကးေပးလိုက္ရံုျဖင့္ေျပလည္ႏိုင္ပါက၊ Warranty ဟုသတ္မွတ္ပါသည္။
စာခ်ဳပ္ ကုိျငင္း ပယ္ဖ်က္သိမ္း၍ မရဘဲဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရပါမည္။ နမူနာအေနျဖင့္ The Hong Kong Fir Shipping Co v. Kawasaki Kisen Kaisha (၁၉၆၂) အမႈတြင္ သေဘၤာကို အခ်ိန္ျဖင့္ ၂ႏွစ္ ငွါးရမ္းခဲ့ၿပီး၊ ၆လ အၾကာတြင္ သေဘၤာ အင္ဂ်င္ပ်က္သျဖင့္ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခ်ိန္ (၂) လေက်ာ္ၾကာခဲ့ေသာေၾကာင့္၊ သေဘၤာ ငွါးရမ္း သူက၊ စာခ်ဳပ္ ကုိဖ်က္သိ္္မ္းခ့ဲပါသည္။
အယူခံတရား႐ုံးက ဆံုးျဖတ္ေပးခဲ့သည္မွာ အခ်ိန္( ၂) လခြဲသည္ ငွါးရမ္း ခ်ိန္ ( ၂)ႏွစ္ ႏွင့္ႏိႈင္းယွဥ္ပါသည္ အလြန္ၾကာျမင့္သည္ဟု မမွတ္ယူဘဲ ၊ငွါးရမ္းသူကို နစ္နာေၾကး ေပးၿပီး သေဘၤာငွါး စာခ်ဳပ္ကိုျငင္းပယ္၊ ဖ်က္သိမ္းခြင့္မျပဳ ဘဲ၊ ဆက္လက္ငွါးရမ္းေစရန္ဆံုးျဖတ္ပါသည္။
Innominate term တြင္အက်ဳံးဝင္ေသာစည္းကမ္းမ်ားမွာ-
(က) သေဘၤာ ပင္လယ္ျပင္ သြားရန္သင့္ေတာ္ၾကံခိုင္မႈ (Seaworthiness)
(ခ)သေဘၤာ၏ ကုန္တင္ႏိုင္မႈ၊ ကုန္ဆန္႔မႈ ပမာဏ ေဖာ္ျပခ်က္ (carrying capacity)
(ဂ) သေဘၤာဌားစာခ်ဳပ္တြင္ သေဘၤာ ၏ အ႐ွိန္ႏွင့့္ ဆီစားႏူန္းေဖာ္ျပခ်က္ (speed and consumption)၊
ပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္စည္းကမ္းမ်ားတြင္ မည္သည့္စည္ကမ္းသည္ သတ္မွတ္ခ်က္၊ မည္သည့္ စည္းကမ္းသည္ အာမခံခ်က္ျဖစ္သည္ဟု ဥပေဒတြင္တိတိက်က် ေဖာ္ျပထားျခင္းမ႐ွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကုန္စည္ေရာင္းခ်ေရးအက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၂ ႏွင့္ ၁၃ တြင္ သတ္မွတ္ခ်က္ (condition) ႏွင့္ (Warranty) အာမခံခ်က္ကို တိတိက်က် ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ယခုေဖာ္ျပခဲ့သည္မ်ားမွာ သေဘၤာဌားစာခ်ဳပ္(charter party) ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
သေဘၤာ ကုန္တင္တန္ဆာ (Bill of Lading) နဲ႔ ပါတ္သက္လ္ို္ ့Hague Rules ( သို႔) Hague Visby Rules မွာေတာ့ ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႔ၾကာမႈအတြက္ ျပ႒ာန္း ခ်က္မ႐ွိပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ Hamburg Rule, Article 5(2)မွာေတာ့ ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႔ၾကာမႈ ေၾကာင့္ ဆုံး႐ုံး့မႈ၊ ပ်က္စီးမႈအတြက္ carrier ေပးေလ်ာ္ရန္ တာဝန္ ႐ွိေၾကာင္း ျပ႒ာန္း ထားပါတယ္။ Hamburg rule, Article 6(1)(a) မွာေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကး အျဖစ္ ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႔ၾကာတဲ့ကုန္စည္အတြက္ သေဘၤာခ၏ ၂ဆခြဲ ေပးေလ်ာ့ဖို႔ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။
ၾကန္႔ုကာမူ ေၾကာင့္ကုန္စည္ပ်က္စီးယိုယြင္းကာ ဆံုးရွဳံး မႈအတြက္ Hamburg Rules, Article 5(1) မွာ Carrier (သို႔) သူရဲ႕ ဝန္ထမ္း၊ (သို႔) ကိုယ္စားလွယ္က ထိုကဲ့သို႔ ပ်က္စီး မႈ၊ ဆံုးရွဳံး မႈ၊ ၾကန္ၾကာမႈ တို႔ကိုျဖစ္ေစတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ကို၊ မျဖစ္ေအာင္ ထိုက္သင့္ေသာ စီမံေဆာင္ရြက္မႈ အားလံုး ကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါေၾကာင္း သက္ေသ မျပႏိုင္ပါက ေလ်ာ္ေပးရန္ တာဝန္ ႐ွိတယ္လို႔ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ၾကန္႔ုကာမူ ေၾကာင္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနနဲ႔စီးပြားေရး အရ ဆံုးရွဳံးမႈ(consequential or Economic loss)၊ဥပမာ ေနာက္က် မွေစ်းကြက္ေရာက္လာလို႔၊ ေစ်းက်တာ၊ ေဖာက္သည္ေတြနဲ႔မိတ္ပ်က္တာ၊ ရာသီ ကုန္ဆိုရင္ ရာသီ ခ်ိန္ေက်ာ္သြားလို႔ဝယ္သူမ႐ွိေတာ့တာ ၊ ေတြနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး Hagueႏွင့္ Hague/Visby Rules (၂)ခုမွာေတာ့ ႐ွင္းလင္းစြာမေဖာ္ျပထားပါဘူး။
အခ်ိဳ႕ ႏို္င္ငံေတြမွာေတာ့ စီးပြားေရး အရ ဆံုးရွဳံးမႈေတြကိုပါ Carrier ထံက ျပန္အေလ်ာ္ ရႏိုင္တယ္ လို႔ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ ဥပမာ Swedish Maritime Code ၏ Art 130 ႏွင့္ USSR ႏိုင္ငံ ၏ Merchant Shipping Code Art 149 တို႔ျဖစ္ပါတယ္။Carrierd မ်ားအေနျဖင့္ေနာက္က်မႈေၾကာင့္ ေလ်ာ္ေပးရန္တာဝန္႐ွိလာႏိုင္မႈကို ကုန္တင္တန္ဆာ ႏွင့္ charter party တို႔တြင္ exclusion clause, liability clause မ်ားထည့္သြင္း၍ တာဝန္မွေ႐ွာင္ထြက္ႏိုင္မႈကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
Source : Thant Zin
