မတ္လ ၃ရက္ေန႔က ရာသီဥတု ဆိုးဝါးသျဖင့္ Oregon Inlet ကမ္း႐ိုးတန္းမွ ၁၇ မိုင္ အကြာတြင္ Maersk Shanghai သေဘၤာ၏ Bay ၄၂ ေပၚမွ ျပဳတ္က်သြားေသာ္ ကုန္ေသတၱာ ၇၆ လုံး တြင္ ဆာလဖ်ဳရစ္အက္စစ္ ၅၉၀၀ ေပါင္ ပါေသာ္ကုန္ေသတၱာတစ္လုံးပါေၾကာင္း Maersk လိုင္းက ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ထားပါသည္။
ဒီသတင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Post တစ္ခု တြင္ Maersk Shanghai သေဘၤာ သည္ Maersk လိုင္း၏ သေဘၤာစာရင္းထဲတြင္မပါဝင္ေၾကာင္း၊ သေဘၤာသား စာရင္းတြင္လည္း Maersk Shanghai ၏ သေဘၤာသားမ်ားမပါဝင္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ Maersk Shanghai ဟာ တစ္ျခားကုမၸဏီမွ ကုန္အဌားလိုက္ေသာ ခ်ာတာသေဘၤာျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ေရးထားတာေလး ဖတ္လိုက္ရပါတယ္။ သေဘၤာအဌားလိုက္တာက ကုန္လိုက္႐ွာၿပီးတင္တဲ့ tramp shipping ျဖစ္ပါတယ္။
Linner shipping ဆြဲေနတဲ့ Maersk လိုင္းဟာ Maersk Shanghai သေဘၤာက္ို လန္ဒန္ အေျခစိုက္ Zodiac Maritime Ship management ကုမၸဏီ ကတဆင့္ စင္း လုံးဌားစာခ်ဳပ္ (Demise charter) ျဖင့္ ဌားယူ (charter in) ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို နည္းနည္း႐ွင္းျပလိုပါတယ္။Liner operators အေနျဖင့္ သေဘၤာ လိုင္းေျပးဆြဲဖို႔ လိုအပ္သည့္ သေဘၤာမ်ားရ႐ွိရန္ဘယ္လိုပုံစံနဲ႔ေဆာင္ရြက္သလဲဆိုတာရယ္၊ သေဘၤာဌားရမ္းသည့္ပံုစံ အခ်ိဳ႕ကို ဗဟုသုတအျဖစ္ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။
သေဘၤာလိုင္းေတြအေနနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ သေဘၤာေတြရ႐ွိေအာင္ နည္းလမ္း ၃ သြယ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ၾကပါတယ္။
၁။ ပထမနည္းမွာ လိုအပ္ေသာသေဘၤာ ကိုဝယ္ယူလိုက္ျခင္း (outright purchase) ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသို႔ဝယ္ယူရာတြင္ Liner operator ၏ ကိုယ္ပိုင္ေငြျဖင့္ဝယ္ယူသကဲ့သို႔ ေခ်းဌား၍လည္းဝယ္ယူၾကပါသည္။ အဌားဝယ္စံနစ္ (Hire Purchase) ျဖင့္လည္းဝယ္ၾကပါသည္။
၂။ ဒုတိယနည္းမွာ အခ်ိန္နဲ႔ဌားရမ္းျခင္း (Time charter)ျဖစ္ပါတယ္။ ဌားရမ္းသည့္ကာလသည္ လအနည္းမွ ၄၊၅၊ ၁၀ႏွစ္ အထိျဖစ္ၾက ပါတယ္။ liner operator ရဲ႕ သေဘၤာ Dock တင္ဖို႔႐ွိတဲ့အခါ၊ လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္အရ သေဘၤာအေရအတြက္အတိုး အေလ်ာ့လုပ္ဖို႔ (Fleet Adjustment ) လိုတဲ့အခါ၊ သေဘၤာတိုက္မိလို႔ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္ေတြမွာ အစားထိုးဖို႔လိုတဲ့အခါေတြမွာ သေဘၤာကို အခ်ိန္နဲ႔ဌား ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သေဘၤာသား ခန္႔႔အပ္တာနဲ႔ လစာေပးတာကေတာ့ သေဘၤာပိုင္႐ွင္ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာ သေဘၤာမာလိန္မႈးဟာ ဘယ္သူဝန္ထမ္းလည္း၊ ဘယ္သူ႔ၫႊန္ၾကားခ်က္ကိုလိုက္နာ ရမွာလည္း၊ဆိုတာေဆြးေႏြးဖို႔ လိုလာျပန္ပါတယ္။
မာလိန္မႉးဟာ သေဘၤာပိုင္႐ွင္က လစာေပး ခန္႔အပ္ထားတာျဖစ္လို႔ servant of the ship owner ျဖစ္ၿပီး သေဘၤာေမာင္းႏွင္မႈႏွင့့္စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ား (Instructions of Navigation and Ship Management)တြင္ သေဘၤာပိုင္႐ွင္၏ညႇြန္ၾကားခ်က္ကိုသာ လိုက္နာရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ သေဘၤာကိုဘယ္ဆိပ္ကမ္းသြားၿပီးဘာကုန္ကိုတင္၊ ဘယ္ဆိပ္ကမ္းမွာခ်ဆိုတဲ့ Commercial instruction ကိုေတာ့ သေဘၤာဌားသူကေပးတဲ့ၫႊန္ၾကားခ်က္ကိုလိုက္နာရမည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို အခ်ိန္ျဖင့္ သေဘၤာဌား စာခ်ဳပ္ (Time charter) ေတြျဖစ္တဲ့ NYPE 93 clause 6 နဲ႔ Balltime clause 9, တို႔၏ Employment and Agency clause တြင္ေဖာ္ျပထားသည္မွာ-
" The Master shall be under the orders of the Charterer as regards employment, agency, or other arrangements."
ဒါေပမဲ့ သေဘၤာကို ဘယ္လမ္းေၾကာင္း (Route) ကသြားမည္လည္း ေရြးခ်ယ္တာသည္ သေဘၤာေမာင္းႏွင္ျခင္း အတတ္ပညာ (Navigation) နဲ႔မသက္ဆိုင္ဘဲ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးအတြက္ သေဘၤာ ဌားရမ္းျခင္းဆိုင္ရာကိစၥသာ ျဖစ္တယ္လို႔ The Hill Harmony (2001) အမႈတြင္ဆုံးျဖတ္ထားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ သေဘၤာေဘးကင္းလုံုျခဳံေရးအတြက္ လိုအပ္ပါက သေဘၤာဌားသူ ၫႊန္ၾကားေသာ္ လမ္းေၾကာင္း ၊ ဆိပ္ကမ္း တို႔ကို မာလိန္မႉးအေနျဖင့္ ျငင္းဆန္ႏိုင္ပါသည္။
သေဘၤာဌားသူက လမ္းေၾကာင္းေရြးခ်ယ္တာနဲ႔ပါတ္သက္လို႔ ယခု Maersk Shanghai သည္ Maersk line ၏ TP 11 service လမ္းေၾကာင္း တြင္ေျပးစြဲေနေသာ သေဘၤာ ျဖစ္ေၾကာင္း Maersk လိုင္းက သတင္း ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ TP 11 service လမ္းေၾကာင္း သည္ အေ႐ွ့အာ႐ွ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ Xiamen ဆိပ္ကမ္း၊ ထိုင္ဝမ္ Kaohshung ဆိပ္ကမ္းတို႔ မွ စင္ကာပူ၊ မလႅကာ ေရလက္ၾကား၊ အိနိၵယ သမုဒၵရာ၊အေ႐ွ့အလယ္ပိုင္း အိုမန္ႏိုင္ငံ Salalah ဆိပ္ကမ္း၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ ဆူးအက္ တူးေျမာင္းကို ျဖန္သန္းၿပီးေျမထဲပင္လယ္မွ အတၱလႏၲတိတ္ သမုဒၵရာ ကိုျဖတ္ကာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ အေ႐ွ့ ဖက္ကမ္းဆိပ္ကမ္းမ်ားျဖစ္ေသာ္ Norfolk, Charleston ႏွင့္ Miami တို႔သို႔ ေျပးဆြဲေသာလမ္းေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။
(ယခင္က Maersk လိုင္းက အေ႐ွ့ အလယ္ပိုင္းမွာ ဒူဘိုင္း-ယူေအအီး ရဲ႕ Jebel Ali ဆိပ္ကမ္းမွာကပ္ပါတယ္။ ကာတာ သံတမန္အက်ပ္အတည္းျဖစ္ၿပီး၊ ကာတာႏိုင္ငံအတြက္လႊဲေျပာင္း တင္မဲ့ကုန္ေတြကို Jebel Aliဆိပ္ကမ္း မွာေပးမခ်ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ Maersk က သူ႔ သေဘၤာႀကီးေတြကို အိုမန္ႏိုင္ငံ Salalah ဆိပ္ကမ္း မွာကပ္ၿပီး Maerdk လိုင္းပိုင္freder သေဘၤာ ငယ္ေတြနဲ႔ ကာတာႏုိင္ငံ Doha ကိုုျပန္ပို႔ပါတယ္။ "ပင္လယ္ေရေၾကာင္းကုန္သြယ္မႉဆိုင္ရာသိေကာင္းစရာမ်ား" စာအုပ္ ကာတာသံတမန္အက်ပ္အတည္း မွာ ေဖာ္ျပထားပါ တယ္)။
မဟာမိတ္ သေဘၤာလိုင္းအုပ္စုႀကီး ၃ခုအနက္ Maersk လိုင္းႏွင့္ MSC လိုင္းတို႔ မဟာမိတ္ ဖြဲ႔ထားသည့္ 2M Alliance သည္ အေရွ့အာ႐ွမွ အေမရိကန္ အေ႐ွ့ဘက္ကမ္း ဆိပ္ကမ္းမ်ားသို႔ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ ဆူးအက္တူးေျမာင္းကို ျဖတ္သည့္ လမ္းေၾကာင္းကိုေရြးခ်ယ္ေျပးဆြဲေသာ္လည္း၊ အျခားမဟာမိတ္ႏွစ္ဖြဲ႔ ျဖစ္သည့္ OCEAN Alliance ႏွင့္ THE Alliance တို႔ကေတာ့ အေ႐ွ့အာ႐ွ မွ အေမရိကန္အေ႐ွ့ဖက္ကမ္းဆိပ္ကမ္းမ်ားျဖစ္ေသာ Norfolk, Charleston တို႔ကိုေျပးဆြဲရာတြင္ ယခင္က ဆူးအက္တူးေျမာင္းကို ျဖတ္၍သြားေသာ္လမ္းေၾကာင္းကိုအသုံးျပဳေျပးဆြဲေနရာမွ ပနားမားတူးေျမာင္း ခ်ဲ့ၿပီးသြားေသာ အခါ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာ ကိုျဖတ္၍ ပနားမားတူးေျမာင္း ကိုျဖတ္သည့္လမ္းေၾကာင္းကိုေရြးခ်ယ္လာၾကပါသည္။ (ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ သိေကာင္းစရာမ်ား စာအုပ္တြင္လည္း ႐ွင္းျပထားပါသည္။)
သေဘၤာသားေတြကိုအလုပ္ခန္႔ၿပီး လစာေပးတာကေတာ့ သေဘၤာပိုင္႐ွင္ျဖစ္တယ္လို႔ Balltime 2001 စာခ်ဳပ္clause 3. Owners' obligations တြင္ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
"The Owners shall provide and pay for the Insurance of the Vessel and for all provisions, cabin, deck, engine-room and other necessary stores; shall pay for wages,and have a full complement of officers and crew."
သေဘၤာမာလိန္မႈး နဲ႔ အရာ႐ွိမ်ား၊ အင္ဂ်င္နီယာမ်ားကို သေဘၤာပိုင္႐ွင္က လစာေပးခန္႔အပ္ထားတာျဖစ္လို႔ အကယ္၍ သေဘၤာ ဌားသူက သူတို႔ရဲ႕ လုပ္းငန္းေဆာင္ရြက္မႉကိုသေဘာမက် ပါက သေဘၤာ ပိုင္႐ွင္ကိုတိုင္ၾကားႏိုင္ၿပီး၊ သေဘၤာပိုင္႐ွင္မွ စုံစမ္းစစ္ေဆး၍ လိုအပ္ပါက လူစားလဲ ခန္႔အပ္ေပးရ မယ္လို႔ NYPE 46, Clause 9 တြင္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
Time charter နဲ႔ သေဘၤာကိုဌားရမ္းထားသူဟာ သေဘၤာကိုယ္ထည္၏အေရာင္ကို သူ႔ သေဘၤာလိုင္းရဲ႕အေရာင္သို႔ေျပာင္း လဲသုတ္ႏိုင္ၿပီး၊ သေဘၤာ မီးခိုးေခါင္းတိုင္နဲ႔ ကိုယ္ထည္မွာ သူ႔လိုင္းရဲ႕တံဆိပ္ကိုေရးခ်ယ္ထားႏိုင္တယ္လို႔ NYPE Clause 36 မွာေဖာ္ျပထား ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Maersk လိုင္းကသေဘၤာေတြရဲ႕အေရာင္ကိုအျပာႏုေရာင္သုတ္ထားၾကပါတယ္။ သေဘၤာဌားကာလျပည့္လို႔ ပိုင္႐ွင္ထံ ျပန္အပ္တဲ့အခါ သေဘၤာဌားရမ္းသူက မိမိစားရိတ္ျဖင့္ မူလအေရာင္ ျပန္သုတ္ေပးရပါမယ္။
သေဘၤာဌားရမ္းထားစဥ္ကာလအတြင္း သေဘၤာအမည္နဲ႔ သေဘၤာမွတ္ပုံတင္တဲ့ႏိုင္ငံတို႔ကိုေျပာင္းလို႔မရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သေဘၤာပိုင္႐ွင္က သေဘၤာကိုေရာင္းလိုက္လို႔ သေဘၤာပိုင္႐ွင္ေျပာင္း သြားရင္ေတာ့ ေနာက္ပိုင္႐ွင္က သူႀကိဳက္တဲ့အမည္ေျပာင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မွတ္ပုံတင္တဲ့ႏိုင္ငံေျပာင္းခ်င္ရင္ေတာ့ သေဘၤာဌားရမ္းသူနဲ႔ ညိွႏိူင္းသေဘာတူညီမႈ ယူဖို႔လိုပါတယ္။
လူမပါ သေဘၤာစင္းလုံးဌားရမ္းျခင္း (Bareboat charter) အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။
ReadMore - တေစၦ သေဘၤာ လိမ္လည္မႈ
Source : Thant Zin
